Ngày 1/11/2018 Chính Phủ Nhật đã hoàn thiện 2 tư cách lao động mới liên quan đến chương trình thực tập sinh kỹ năng. Dự kiến từ tháng 4/ 2019 Visa kỹ năng đặc định sẽ được triển khai, mục đích thiết yếu của loại visa này là có thể lưu trú tối đa 5 năm tại Nhật Bản nhằm mục đích tạo công ăn việc làm cho những người có trình độ tiếng Nhật tốt.
- Hướng dẫn: xin visa Nhật Bản
Visa kỹ năng đặc định có thể chuyển việc được không?
Ví dụ: người lao động có visa kỹ năng đặc định nghề Hộ lý, thì có thể chuyển việc trong ngành nghề Hộ lý. Nói cách khác, sẽ không thể chuyển việc sang các ngành nghề khác như công ty xây dựng, hay nhà hàng… vì không làm việc “trong cùng 1 ngành nghề”.
Có điều lưu ý nữa, đó là vẫn có trường hợp người lao động có visa kỹ năng đặc định có thể chuyển việc bên ngoài ngành nghề của loại hình visa. Đây là trường hợp mà người lao động có visa Kỹ năng đặc định, được xác nhận là có kỹ năng tiêu chuẩn chung (giữa 2 ngành nghề) dựa trên các kì thi (試験等によってその技能水準の共通性が確認されている).
Ví dụ: 3 ngành nghề thuộc quyền quản lý của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản là:⑫ Chế tạo vật liệu; ⑬ Chế tạo máy móc sản xuất; ⑭ Điện – Điện tử – Thông tin có những kỹ năng yêu cầu chung cho cả 3 ngành nghề. VD: trường hợp người lao động vượt qua kỳ thi Kỹ năng đặc định ngành nghề chế tạo (kỹ thuật hàn), thì có thể làm việc trong cả 3 ngành nghề trên. Ban đầu làm ở công ty chế tạo vật liệu, sau đó có thể chuyển việc sang công ty chế tạo máy móc (sử dụng kỹ thuật hàn trong công việc) mà không có vấn đề gì cả.
Điều này cũng dễ khiến tình trạng lao động Kỹ năng đặc định sẽ chuyển việc tập trung về những thành phố lớn (lương cao hơn). Để tránh điều này, chính phủ cũng có có những biện pháp để hạn chế. Tuy nhiên biện pháp hạn chế ra sao thì hiện nay vẫn chưa có thông tin cụ thể.
Các biện pháp đảm bảo về nước và chống cư trú bất hợp pháp
Thực tế, chế độ thực tập sinh kỹ năng 技能実習生 với nhiều vấn đề phát sinh, xảy ra khá nhiều trường hợp thực sinh bỏ trốn ra ngoài cư trú bất hợp pháp tại Nhật trong thời gian hợp đồng, hoặc khi hết hợp đồng không chịu về nước theo quy định mà trốn ra ngoài. Để tránh những trường hợp đó, ở chế độ Kỹ năng đặc định 特定技能, trong hợp đồng lao động giữa lao động và công ty tiếp nhận có những biện pháp cần thiết để đảm bảo lao động về nước sau khi hết hạn hợp đồng, chống việc cư trú bất hợp pháp trong hoặc sau thời hạn hợp đồng lao động.
Theo đó, đối với người lao động theo visa Kỹ năng đặc định loại 1, với thời gian làm việc tối đa là 5 năm, sau khi hết thời hạn hợp đồng nếu không đủ điều kiện chuyển sang visa kỹ năng đặc định loại 2 (vô thời hạn) hoặc các loại visa khác, sẽ bắt buộc phải về nước. Trường hợp khi hết thời hạn hợp đồng, người lao động không thể xoay sở đủ tiền vé về nước thì công ty tiếp nhận có trách nhiệm chi trả chi phí (vé máy bay…) cho người lao động về nước.
Những nước hiện nay có số lượng người cư trú bất hợp pháp tại Nhật sẽ bị thẩm tra gắt gao hơn khi cấp visa mới này. Ngoài ra, để tránh việc mạo danh người khác như sử dụng thẻ bảo hiểm của người khác để đi khám (thẻ bảo hiểm không có dán ảnh), khi đi khám tại các cơ sở y tế, người lao động sẽ được yêu cầu trình cả thẻ bảo hiểm và thẻ chứng minh nhân thân có dán ảnh (như thẻ ngoại kiều).
Cục Xuất nhập cảnh cũng dễ dàng nắm được danh sách những người hiện đang cư trú bất hợp pháp tại Nhật, những công ty cố tình vi phạm, tiếp nhận những lao động cư trú bất hợp pháp sẽ khó có thể tiếp nhận lao động Kỹ năng đặc định trong tương lai.
Các công ty có tỉ lệ tu nghiệp sinh bỏ trốn ra ngoài cao cũng có nguy cơ bị cấm không được tiếp tục tiếp nhận tu nghiệp sinh nữa. Đặc biệt là những trường hợp mà tu nghiệp sinh bỏ trốn do nguyên nhân, trách nghiệm từ phía công ty (như bị bắt làm việc quá nhiều, môi trường làm việc quá khắc nhiệt, chậm trả hay thậm chí không trả lương…) thì sau này, khả năng cao sẽ không được tiếp nhận tu nghiệp sinh, cũng như lao động Kỹ năng đặc định nữa. Những biện pháp này sẽ giúp cải thiện tốt hơn môi trường làm việc cho người lao động, giúp người lao động có thể yên tâm làm việc, tránh bỏ trốn ra ngoài.
Nói tóm lại, chế độ Kỹ năng đặc định sẽ có những biện pháp chặt chẽ hơn, cả về phía lao động và phía công ty, để đảm bảo lao động về nước sau khi hết thời hạn hợp đồng (không chuyển sang visa kỹ năng đặc định loại 2), và chống trốn ra ngoài cư trú bất hợp pháp (do những nguyên nhân từ phía công ty).
Xin visa vĩnh trú từ visa Kỹ năng đặc định loại 2
Về cơ bản, các điều kiện để trở thành visa vĩnh trú từ visa Kỹ năng đặc định cũng giống như các loại visa lao động khác, tuy nhiên cần chú ý đến điều kiện về thời gian lưu trú và làm việc tại Nhật.
Những điều kiện để xin visa vĩnh trú được quy định trong bản quy định định liên quan đến visa vĩnh trú, cải chính lần gần nhất vào tháng 4 năm 2017, dự kiến sẽ tiếp tục được cải chính cho phù hợp với loại hình visa mới được áp dụng Kỹ năng đặc định.
Các điều kiện chung để xin visa vĩnh trú bao gồm:
- Điều kiện về “hành vi lương thiện” (素行善良要件) ：Các hành vi mà người đăng ký đã từng làm đều phải đảm báo tính lương thiện
- Điều kiện về “độc lập kinh tế” (独立生計要件)：Phải có tài sản hoặc có năng lực đủ để đảm bảo sự độc lập về kinh tế
- Điều kiện về “lợi ích quốc gia” (国益要件) ：Việc người đó lưu trú tại Nhật phù hợp với các lợi ích của nước Nhật (điều kiện này đã bao gồm cả điều kiện về số năm lưu trú tại Nhật trước đó của người đăng ký)
Trong điều kiện về lợi ích quốc gia, có điều kiện về thời gian lưu trú và làm việc tại Nhật quy định: Về cơ bản, người đăng ký cần lưu trú tại Nhật LIÊN TỤC trong khoảng thời gian ít nhất là 10 năm, trong đó có ít nhất 5 năm lưu trú dưới visa lao động.
Theo bản cải chính năm 2019, visa kỹ năng đặc định loại 1 特定技能1号 dự kiến sẽ không được coi là visa lao động chính thức 就労ビザ. Do đó, trường hợp lao động chuyển từ visa thực tập sinh kỹ năng 技能実習 (sau khi hoàn thành hết 5 năm) sang visa kỹ năng đặc định loại 1 特定技能1号, sau khi làm việc hết 5 năm thì tại thời điểm đó tuy đã đủ 10 năm nhưng vẫn chưa đáp ứng điều kiện trên, vì 5 năm làm việc dưới visa kỹ năng đặc định loại 1 không được coi là visa lao động. Người lao động cần tiếp tục làm việc thêm 5 năm dưới visa kỹ năng đặc định loại 2 để đủ điều kiện xin visa vĩnh trú.
Như vậy:
Với sự ra đời của loại visa kỹ năng đặc định (特定技能) mới này, lao động nước ngoài sẽ chính thức được phép làm việc trong các ngành mà từ trước tới nay vốn không cho phép (hoặc cho phép rất giới hạn) việc tiếp nhận lao động nước ngoài như: xây dựng, đóng tàu, lau dọn vệ sinh,..
Hi vọng sau 2 bài viết về loại visa mới này, các bạn có thể có được cái nhìn tổng quan nhất về visa kỹ năng đặc định, nắm được các ưu nhược điểm khi so sánh với loại hình visa thực tập sinh, khả năng chuyển việc và cơ hội xin visa vĩnh trú từ visa đặc đinh kỹ năng này.
#ATK st từ Tomoni
